Tinanong ni Senador Alan Peter Cayetano ang legalidad ng pagpapadala kay dating Pangulong Rodrigo Duterte sa International Criminal Court (ICC) sa The Hague, dahil sa kakulangan umano ng “due process”sa Pilipinas.
Dahil dito, tumugon si dating Senadora Leila De Lima, na binanggit ang mga probisyon ng batas ng Pilipinas, partikular ang Republic Act No. 9851, na ayon sa kanya ay kinikilala ang hurisdiksyon ng ICC ukol sa mga krimen laban sa international humanitarian law, genocide, at iba pang krimen laban sa sangkatauhan.
Si Cayetano, na tumakbo bilang running mate ni Duterte noong 2022 at naging kalihim ng Department of Foreign Affairs (DFA) ng dating Pangulo, ay nagsabing walang korte sa Pilipinas ang naglabas ng utos ng pag-aresto kay Duterte kahit na may warrant mula sa ICC at naipahayag na ang Miranda rights ng dating Pangulo.
Sinabi ni De Lima, isa sa mga unang nagsagawa ng imbestigasyon sa mga pagpatay na iniugnay sa Davao Death Squad noong siya ay tagapangulo ng Commission on Human Rights, na ang Republic Act No. 9851 ay nagbibigay sa gobyerno ng Pilipinas ng opsyon na isurrender si Duterte sa ICC kahit walang pag-apruba mula sa korte.
Ang RA 9851 ay nagsasaad na may opsyon ang gobyerno ng Pilipinas na isurrender si Duterte sa ICC nang hindi na kailangan ang judicial approval, ayon kay De Lima.
Ayon sa isang desisyon ng Korte Suprema noong Marso 2021, sinabi ng mataas na hukuman na may obligasyon ang Pilipinas na makipagtulungan sa ICC kahit na umatras ang bansa mula sa Rome Statute noong 2019.
Ang Pilipinas ay nanatiling saklaw ng Rome Statute hanggang Marso 17, 2019, ayon sa Korte Suprema, na nagpapatibay sa obligasyon ng bansa na makipagtulungan sa ICC hinggil sa mga krimen laban sa sangkatauhan.
Si Duterte, na magdiriwang ng kanyang ika-80 kaarawan sa Marso 28, ay kasalukuyang nakakulong sa Hague Penitentiary Institution o Scheveningen Prison, kung saan siya ay ikukulong habang hinihintay ang paglilitis ng ICC.
Ang warrant of arrest mula sa ICC pre-trial chamber ay nagsasabing may sapat na dahilan upang maniwala na si Duterte ay “indibidwal na responsable sa mga krimen laban sa sangkatauhan ng pagpatay” kaugnay ng mga pagkamatay sa kampanya kontra droga.
Si Davao City Representative Paolo “Pulong” Duterte, anak ni dating Pangulong Duterte, ay nagsampa ng petisyon para sa writ of habeas corpus sa Korte Suprema upang hilingin ang pagpapalaya ng kanyang ama mula sa umano’y ilegal na pagkakakulong at detensyon.
Ang iba pang anak ni Duterte na si Davao City Mayor Sebastian “Baste” Duterte at ang bunsong anak na si Veronica “Kitty” Duterte ay nagsampa rin ng magkahiwalay na petisyon para sa habeas corpus.
